Satranç Oyununun Tarihçesi

      İki oyuncunun, sırayla beyaz ve siyah olmak üzere 64 kareye ayrılmış bir tahta üstünde, değerleri değişik 16’şar taşla oynadıkları bir oyundur.

     Satranca, eski yazıtlarda raslanmıştır. İ.Ö. 3000 yıllarında satrancı andıran bir oyunun Mısır ve Hindistan’da oynandığı sanılır. Murret’nin 1913’te yazdığı satranç tarihinde, söz konusu oyunun 570 yıllarında Hindistan’da oynandığı belirtilmiştir. Ele geçen yazıtlardan ve gerçekleştirilen araştırmalardan, satrancın, 600 yıllarında Hindistan’dan İran’a geçtiği ortaya çıkarılmıştır.

     Gene söz konusu belgelerden edinilen bilgilere göre Araplar satrancı VII. yy’da öğrenmişler ve bu oyuna satranç ya da şatranç adını vermişlerdir. Bir söylentiye göre satranç, Sat- Rançu adıyla Çin’de doğmuştur. İranlı ozan Firdevsi’nin efsanevi İran tarihini dile getirdiği Şehname adlı yapıtında, İran şahı Hüsrev’in Hint racalarıyla birbirlerine gönderdikleri armağanlar arasında satrançla ilgili resimlere de yer verilmiştir.

       Bir başka görüşe göre, satrancı, İ.Ö. XII. yy’da Truva savaşı sırasında Yunanlı Palamedes bulmuştur. Satranç sözcüğü, dört ayrı figürün dört ayrı silahla sunulması anlamındaki hintçe çaturanga sözcüğünden gelir. Bu dört figür konusunda değişik görüşler ileri sürülmüştür. Kimilerine göre dört figür “ hava, ateş, toprak, su” yu, kimilerine göreyse “ilkbahar, yaz, sonbahar, kış” ı canlandırır. Buna göre, en güçlü, en yetenekli taş olan vezir ateşi, bilginleri; kale toprağı; fil havayı; at suyu; şah ise evreni simgeler.

     
        Kuşkusuz böyle bir yorumlama taşların geometrik biçimlerinden doğmuştur.
Satranç, Batı dünyasına Araplar aracılığıyla IX. yy’da tanıtılmıştır. Bu durum, Harun-ür-Reşid’in Charlemagne’a hediye ettiği satranç takımıyla çarpıcı bir biçimde belgelenmiştir. Türkiye’de kökeni çok eski dönemlere dayanan satranç oyunu, cumhuriyetin ilanından sonra giderek yaygınlaştı. 1936’da Ankara’da 1943’te İstanbul’da satranç kulüpleri açıldı. 1954’te kurulan Türkiye Satranç Federasyonu 1962’de Uluslararası Satranç Federasyonuna bağlandı.